گیاهان دارویی؛ اهرمِ توسعۀ گردشگری روستای شاه‌ناجر
این روستای پوشیده از انواع گیاهان دارویی با جمعیتی دست کم ۵۰۰ نفر در فاصله حدود ۷۰ کیلومتری ضلع جنوبی شهر نوشهر واقع است که از شمال به روستای صالحان ، جنوب منطقه ورازان و شرق به رشته کوههای البرز مرکزی مشرف است.
بخش تاریخی و کوهستانی کجور نوشهر با برخورداری از ۲ نقطه شهری و ۶۴ نقطه روستایی به علت دارا بودن آب و هوایی خنک، قلل و کوه های به هم تنیده البرز مرکزی، روستاهای آن پوشیده از انواع درختان میوه و علفزارها و آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری و مهم تر از همه محل رویش گیاهان دارویی در تمامی فصول بویژه نیمه نخست سال پذیرای هزاران گردشگر و مسافر است .
بررسی های علمی نشان داده در این بخش گونه های گیاهی در حوزه جنگلی و کویری مانند بومادران، ترسیاوش، ترتجبین، سیر، آویشن، گل محمدی، بابونه، بابا آدم، گزخوانسار، ناخونک، کتیرا، جوی دو سر، زرشک، گل گاوزبان، زیره، دم گیلاس، گل گندم، به، تخم ریحان، نعنا، پنیرک، سیاه‌دانه و نیز برگ زیتون رشد می‌کنند.
علاوه بر طبیعت این منطقه، تولید گلاب و انواع عرقیات حدود ۲۰ گونه گیاه دارویی به سبک کاملا طبیعی و سنتی در روستای شاه ناجر باعث جلب توجه مسافران و گردشگران به این منطقه شده است.
کارشناسان و متخصصان رشته گیاه‌شناسی نیز از رویش گیاهان دارویی در این منطقه به عنوان گنجی پنهان توصیف می‌کنند و معتقدند که فعال‌سازی این ظرفیت‌های نهفته گامی در جهت استفاده از توان رویشگاه اصلی گیاهان دارویی به شمار می‌رود.
سودآوری سرمایه‌گذاری در بخش گیاهان دارویی
یک سرمایه‌گذار و تولیدکننده گلاب و انواع عرقیات گیاهی این روستا در این‌باره می‌گوید: با سرمایه‌گذاری حدود ۶۰۰ میلیون تومان و خریداری تجهیزات صنایع وابسته در بخش فرآوری انواع محصولات گیاهان دارویی فعالیت خود را در این روستا آغاز کرده‌ام.
محمد مشایخ حسینی که خود نیز اهل این روستا است در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایرنا افزود: علاوه بر سرمایه‌گذاری در این بخش، حدود یک هکتار از زمین‌های منطقه را به کشت گل محمدی اختصاص دادم به طوری که هرسال با آغاز فصل بهار به ویژه در ماه خرداد زمان گل‌دهی این درختان است با بکارگیری تعدادی از نیروی انسانی نسبت به برداشت گل محمدی برای گلاب‌گیری در این روستا اقدام می‌کنم.
به گفته این تولیدکننده، بر اساس بررسی‌های انجام‌شده میزان برداشت گل محمدی در روزهای اول از ۱۲ کیلوگرم شروع و در زمان‌های دیگر به ۷۰ کیلوگرم گل بسیار عالی افزایش می‌یابد.
مشایخ حسینی با بیان آن که تجهیزاتی که در قالب صنایع وابسته در این روستا فراهم شده فقط مختص گلاب‌گیری نیست، گفت که به غیر از گلاب، عرقیات حدود ۲۰ گونه دیگر از گیاه دارویی از جمله آویشن، زیره، نسترن، نعناع فلفلی، شاه‌تره، رازیانه، بیدمشک، آرتیشو و بومادران که اغلب در این روستا و طبیعت پیرامون آن رویش دارند، پس از چیدن در کوههای اطراف و خریداری توسط حداقل ۳۰ نفر از اهالی این روستا به این کارگاه انتقال داده می‌شود و بخشی از آنان به عرقیات و بخشی دیگر به صورت خشک بسته‌بندی و وارد بازار می‌شود.
وی گفت که طی یکسال گذشته مقدار ۲ تن گلاب و انواع عرقیات گونه‌های گیاهی یادشده در این کارگاه استحصال شده و با توجه به استقبال چشمیگر برای خرید این نوع محصولات پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان پائیز که زمان برداشت گیاهان دارویی به اتمام می‌رسد میزان استحصال این محصول افزایش چشم‌گیری داشته باشد.
این تولید کننده، ایجاد اشتغال، معرفی ظرفیت‌های بخش کجور، تحقق شعار اقتصاد مقاومتی و جهش تولید، مهاجرت معکوس جوانان جویای کار در مشاغل کاذب از شهر به روستا، توجه به باورهای بیشتر مردم این دیار به خواص گیاهان دارویی و نقش آن در درمان بیشتر بیماری‌ها را از اهدافش در راه‌اندازی صنعت فرآوری محصولات گیاهان دارویی در این روستا معرفی کرد.
مشایخ حسینی ابراز امیدواری کرد که با خریداری قطعه زمینی در ابتدای این روستا بتواند با همکاری مسئولان دست اندرکار ضمن رونق بخشیدن به تولید بیشتر گل‌های محمدی و گلاب‌گیری آن همچنین امکاناتی مانند ایجاد فروشگاه عرضه انواع محصولات گیاهان دارویی، فضاهای رفاهی و اقامتی هم برای گردشگران و مسافران به این منطقه مهیا سازد.
وی همچنین از همکاری همه‌جانبه مسئولان دست اندرکار در شتاب بخشی روند بروکراسی اداری صدور مجوزها برای راه‌اندازی این صنعت در این روستا قدردانی کرد.
اشتغال ۳۰ نفری اهالی روستای شاه ناجر
رئیس شورای اسلامی روستای شاه ناجر نیز در این باره گفت: اشتغال دست کم ۳۰ نفر از اهالی به خاطر راه‌اندازی و پویایی این صنعت از سال گذشته تا کنون و نیز تغییر الگوی کشت و اختصاص گستره زیادی از اراضی روستا به کشت گیاهان دارویی از جمله گل‌های محمدی و گل گاوزبان شد.
نورعلی مشایخ بخشی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایرنا افزود: امروز در کمتر حیاطی دیده می‌شود که رویش گیاهان دارویی دیده نشود و از طرفی خاک اراضی این روستا نیز به خاطر شیب تند و حاصلخیزی فراوان مستعد رویش انواع گیاهان دارویی است.
وی کمبود آب را یکی از دغدغه‌های کشاورزان این روستا ذکر کرد و ادامه داد: موضوع مستعد بودن خاک و کمبود آب را به شکل مکتوب به سازمان جهاد کشاورزی استان نیز اطلاع داده شده و حتی به مسئولان این سازمان توصیه و تاکید شده که در گذشته حدود ۲۲ آب‌بندان و چشمه در این روستا جاری بوده است که متاسفانه به دلیل مختلف از بین رفته‌اند.
یک گیاه‌شناس سنتی اهل تهران که در راه‌اندازی صنعت فرآوری گیاهان دارویی بنا به ادعای سرمایه‌گذار آن در روستای شاه ناجر همکاری لازم را داشته است، نیز گفت: بخش کجور به علت شرائط آب و هوایی برای کشت و برداشت انواع گیاهان دارویی مناسب است و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این روستا این گیاهان به صورت کاملا طبیعی رشد و نمو می‌کنند.
علی اصغری اظهار داشت: توجه به کشت گیاهان دارویی در حقیقت گامی در جهت تداوم فعالیت افرادی است که در طب سنتی فعالیت دارند و امروز خیلی از کشورهای دنیا نیز به اثربخشی و درمان گیاهان دارویی پی برده‌اند و این موضوع درآن کشورها کاملا فرهنگ‌سازی و نهادینه شده است.
اصغری با این ادعا که هر سال در نیمه اول سال تمامی کوههای البرز مرکزی شمال کشور را سیر می‌کند، گفت که شمال کشور از نظر تنوع گیاهان دارویی بی‌نظیر است و بنابراین اگر از سرمایه‌گذاران حمایت بیشتری شود تا بتوانند چنین صنایعی را راه‌اندازی کنند و همچنین برداشت گیاهان دارویی در طبیعت شمال سر و سامان یابد به نظرم چنین اتفاقی می‌تواند معضل بیکاری را در این خطه کشور را رفع کند.
تولید گیاهان دارویی با هدف صادرات
دکتر نوبهار شاهرخی دانش‌آموخته رشته داروسازی با اشاره به خواص درمانی و مزیت های فراوان تولید گیاهان دارویی در اقتصاد کشور گفت : هرگونه گیاه دارویی خاصیت درمانی دارد و نکته مهم تر آنکه با صادر کردن این محصول ارز آوری خوبی هم برای کشور به همراه دارد .
وی که مدعی شد حدود ۳۸ سال در حوزه شناخت گیاهان دارویی فعالیت دارد ، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : گیاهان دارویی از دیرباز مورد توجه انسان است و این گیاهان قرن های متمادی تنها وسیله درمان بیماری ها بوده و از حداقل ضرر و زیان برخوردار است.
وی ادامه داد : نکته مهم تر آنکه علاوه بر مزایای فراوان گیاهان دارویی، ضرور و زیان آن نسبت به داروهای شیمیایی کمتر بوده و به همین خاطر میزان مصرف آن در دیگر کشورها بیشتر است و بنابراین باید این ظرفیت خدادادی مورد توجه قرار گیرد و در گسترش آن نیز تلاش های بیشتری کرد.
وی ، صرفه جویی در ارز کشور از لحاظ تامین دارو ، کسب های درآمد های ارزی از طریق صادرات این داروها ، خود کفایی کشور از لحاظ دارو و مواد خوراکی ، کاهش وابستگی به واردات ، اشتغال سودمند ، استفاده بهینه از زمین های کشاورزی ، کسب ارتقای دانش علمی و فنی کشور در زمینه های نو (در دنیا ) تربیت نیروهای متخصص و ماهر را از ویژگی های این طرح معرفی کرد.
دکتر شاهرخی افزود : هم اکنون تولید یک کیلو اسانس از گونه گیاهی گل محمدی ارزش حدود ۱۰۰ هزار دلار را دارد و امیدوارم با فرهنگ سازی بیشتر و آگاهی بخشی کشاورزان استقبال خوبی برای تولید این محصول دراین منطقه داشته باشند.
کشت گیاهان دارویی در ۱۰ هکتار
کارشناس مسئول باغبانی اداره جهاد کشاورزی نوشهر در این باره گفت : حدود ۱۰ هکتار از اراضی روستا های بخش تاریخی کجور بیشتر شاه ناجر به کشت گیاهان دارویی بویژه گل محمدی اختصاص دارد دولت هم حمایت های خوبی در قالب صدور مجوزها و نیز ارائه امتیازاتی مانند آب ، برق و دیگر موارد دارد.
مراد تیر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : به عنوان نمونه دولت سال گذشته اعتبارات نامحدودی برای حمایت از افراد متقاضی کشت گیاهان دارویی در این شهرستان پیش بینی کرده بود و خوشبختانه نزدیک به چهارصد میلیون تومان با سود حدود ۷ درصد و ۱۲ درصد یارانه ای و مدت زمان پرداخت دراز مدت از این اعتبار جذب به متقاضیان پرداخت شد.
وی معتقد است که در صورت احداث مراکز خرید تضمینی محصولات گیاهی - همانند خرید تضمینی گندم - در این منطقه ایجاد شود و افرادی که در این زمینه فعالیت دارند دغدغه ای برای فروش محصولاتشان نداشته باشند طبیعتا با شرائط موجود که اغلب مردم کشور گرایش بیشتری نسبت به مصرف گیاهان دارویی پیدا کرده اند می توان مدعی شد سطح درآمدی مردم این شهرستان بویژه بخش کجور پررونق خواهد شد و مشکلی در این زمینه نخواهند داشت.
این کارشناس گفت که بارها این موضوع در نشست های مختلف در جمع مسئولان ذیربط مطرح و تاکید شده که عده ای از افرادی که در زمینه برداشت و عرضه گیاهان دارویی فعالیت دارند به علت عدم بازار پسندی مناسب ناگزیرند محصولاتشان را با نازلترین قیمت به خریداران بفروشند که این رویه برای آنان صرفه اقتصادی ندارد.
تیر ابراز امیدواری کرد که دولت با توجه به حمایت های خوبی که از این قشر از جامعه داشته بتواند برای ایجاد مرکز خرید این محصولات راهکارهای مناسبی ارائه دهد تا دغدغه همیشگی فعالان این بخش پایان یابد.
وزارت جهاد کشاورزی در گزارشی اعلام کرده که سال گذشته حدود ۳۵ هزار هکتار از سطح خاک کشور به کشت تولید و توسعه گیاهان دارویی اختصاص داده شده است .
نوشهر با جمعیتی دست کم ۱۳۸ هزار نفر ، حدود ۱۳ هزار هکتار اراضی باغی و کشاورزی ، سه شهر ، ۲ بخش و۶ دهستان در غرب مازندران قرار دارد و حدود ۲ هزار باغدار در این شهرستان فعالیت دارند.
