کتاب واج‌شناسی شاهنامه منتشر شد
به گزارش واژه روز، به نقل از خبرگزاری مهر، «کتاب واج‌شناسی شاهنامه (پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه)» نوشته جلال خالقی مطلق به‌تازگی توسط انتشارات دکتر محمود افشار منتشر و راهی بازار نشر شده است.
یکی از بایسته‌ترین پژوهش‌ها درباره متن شاهنامه، تعیین خوانش واژه‌های آن است، به‌ترتیبی که خود سراینده می‌خواند. رسیدن به این‌هدف، به‌علت نداشتن متون مشکول از زمان و زیستگاه سراینده به‌طور دقیق انجام‌پذیر نیست. اما نویسنده اثر پیش‌رو تلاش کرده با بهره‌گیری از همه منابع موجود خوانش احتمالی سراینده را که در مواردی خوانش حتمی او و در مواردی خوانش نزدیک به زمان او خواهد بود تعیین کند.
به‌این‌ترتیب خالقی تلاش کرده برای تعیین خوانش واژه‌های شاهنامه، نخست وضعیت هر واژه را در دو دوره که با فاصله زمانی نسبتاً کوتاهی پیش و پس از شاهنامه قرار گرفته‌اند بررسی کند. دوره اول، زبان پارسی میانه (پارسیگ) است که گهگاه گونه پارتی (پهلویگ) و مانوی (پارتی تُرفانی) آن هم افزوده شده و در مورد نام افراد گاه ریخت اوستایی و اینجا و آنجا ریخت پارسی باستان (در این کتاب: پایا) نیز آورده شده است. دوره دوم هم، متن دستنوشته پنچ کتاب از سده پنجم هجری به نام‌های ۱. الابنیة عن الحقایق الادویة، ۲. (بخشی از) شرح التعرّف لمذهب التصوّف، ۳. هدایة المتعلمین فی الطّب، ۴. معانی کتاب الله تعالی و تفسیره المنیر، ۵. تفسیر قرآن پاک است.
خوانش واژگان در این‌دو دوره ،در کنار توانش قافیه در خود شاهنامه، مهم‌ترین ملاک و دستمایه خالقی در تعیین خوانش احتمالی یا حتمی واژگان شاهنامه است. با این‌حال، این‌پژوهشگر از چند مأخذ دیگر نیز چون فرهنگ جهانگیری و برهان قاطع و فرهنگ زبان تاجیکی بهره گرفته است. وی پس از ثبت خوانش هر واژه در متون و برخی گویش‌ها، آنگاه به بررسی آن واژه در شاهنامه پرداخته و خواننده را از درجه کاررفت هر واژه در شاهنامه آگاه کرده است. پس از آن هم، نظر خود را درباره هر واژه به گونه‌ای که از پیش در سرواژه (مدخل) آمده، ذکر کرده‌اند.
واژه‌های بررسی‌شده در کتاب واج‌شناسی شاهنامه، نخست طبق موضوع همخوان‌ها (صامت‌ها) و واکه‌ها (مصوت‌ها) و سپس به ترتیب الفبایی تنظیم شده‌اند. خالقی برای نگهداشت احتیاط علمی، خوانش خود را غالباً محتمل، محتمل‌تر و نزدیک‌تر نامیده است.
این‌کتاب با ۶۸۰ صفحه، شمارگان ۲ هزار و ۲۰۰ نسخه و قیمت ۱۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
