روز جهانی عکاسی، از سوتفاهم تا واقعیت
واژه روز، واقعیت این است که ایدهی نامگذاری روزی به عنوان روز جهانی عکاسی عمر چندان طولانی ندارد. 10 سال پیش، در سال ۲۰۱۰ میلادی، جوانی استرالیایی به نام «کُرسکه آرا» (Korske Ara) با رونمایی از وبسایتی با عنوان «روز عکاسی جهانی» (worldphotoday.com) پیشنهاد داد که روز ۱۹ آگوست به عنوان روز عکاسی گرامی داشته شود و عکاسان به مناسبت این روز عکسهای خود از جهان پیرامون را به اشتراک بگذارند.( در اصل شورای عکاسی بینالمللی هند در سال ۱۹۹۱ نخستین نهادی بود که این روز را رسما به عنوان روز جهانی عکاسی جشن گرفت و از آن هنگام تا امروز هر سال کشورهای بیشتری این تاریخ را بعنوان ( روز جهانی عکاسی ) در تقویمهای خود گنجاندهاند. بطوری که هر سال این رویداد نسبت به سال گذشته در گسترهی بزرگتری برگزار شده است). ۱۹ اگوست از آن جهت انتخاب شده بود که مقارن با اعلام رسمی عکاسی در آکادمی علوم پاریس در سال ۱۸۳۹ توسط لویی داگر است؛ البته پیش از این تاریخ فرایند عکاسی وجود داشته و داگر هم نخستین و تنها شخصی نیست که در فرایند شکلگیری عکاسی نقش داشته است.
کتاب «سرگذشت پیدایش عکاسی» از آندره ژام را ورق بزنید نوشته شده :در سال ۱۹۸۹ به خاطر تولد ۱۵۰ سالگی عکاسی توسط آکادمی علوم فرانسه این کتاب نوشته شده است تا به سردرگمی های اختراع عکاسی پایان دهد .
کدام سردرگمی ؟
چیزی که باعث می شود چنین تناقضاتی بوجود آید همین جاست . تاریخ عکاسی بعد از ۱۹ آگوست ۱۸۳۹ تاریخ روشنی دارد اما قبل از این تاریخ که مربوط به اختراع عکاسی است حرف حدیثهای متفاوتی دارد .
اولا باید بین معرفی رسمی عکاسی به آکادمی و اختراع عکاسی تفاوت قایل شویم و این دو را یکی ندانیم.
تاریخ قبل از ۱۹ اگوست ۱۸۳۹ که مربوط به ماجراهای اختراع عکاسی است در روند نامگذاری این روز دخیل نیست و این تاریخ نه به روز اختراع عکاسی نه به قدیمی ترین عکس نه اولین عکس نه اولین عکاس و … اشاره ندارد.
در این روز فرایند عکاسی به روش داگر ، توسط دوست داگر (نه خود داگر ) آراگو به اطلاع آکادمی میرسد. به اصطلاح معرفی عمومی و رسمی میشود برای گرفتن امتیازات و ثبت اختراع و ….و برداشت اشتباه اول از اینجا بوجود میاد که این تاریخ را تاریخ اختراع عکاسی در نظر بگیریم و سپس بگوییم نه قبل از این تاریخ هم عکاسی بوده است .
اولین تصویر دائمی جهان که توسط ژوزف نیپس به ثبت رسیده است
البته بر خلاف آنچه تصور میکنید، اولین تصویر دائمی جهان توسط داگرئوتایپ ثبت نشده است. قدیمیترین عکس ثبت شده در تاریخ عکاسی، تصویری است که «نیسه فور نیپس»، اشراف زادهی فرانسوی در سال ۱۸۲۶ با فرآیندی که خود آن را «هلیوگرافی» نامید از چشمانداز پنجرهی اتاقش گرفت.
در هر حال هدف کُرسکه چه بالا بردن آمار بازدید سایتاش بوده باشد و چه (به گفتهی خود او) حرکتی فرهنگی در راستای پیوند بیش از پیش افراد جهان، بنا به آمار گفته شده، در سالِ نخستِ تأسیسِ سایت تنها ۲۵۰ عکاس از این حرکت استقبال کردند، اما این آمار رفته رفته بیشتر شد تا در سال ۲۰۱۷ تعداد عکاسان شرکت کننده به مرز ۵۰۰ میلیون نفر برسد!
تنها عکس باقی مانده ایرانی که به روش داگرئوتیپ ثبت شده است
بیتردید درک عکس و توانائی عکاسی یکی از شاخصههای سواد بصری و سواد در قرن حاضر محسوب میشود و توسعه آن میتواند زمینه توسعه فرهنگی و جهانبینی معاصر را فراهم نماید. عکاسی در هنر معاصر نقش مهمی دارد و گاهی دریچهای است برای ورود به این حوزهها و یا تکامل و تنوع آن. اما جای افسوس و دریغ که عکاسی با این موقعیت ویژه، با این میزان توجه و نیاز عمومی، در میان منابع درسی دانش آموزان، هیچ جای درخوری ندارد. در حالی که هر دانشآموزی، حداقل یک بار کاشتن لوبیا را تجربه میکند، اما در کل طول تحصیل حتی یک بار هم با مفاهیم و قدرت بیان عکس آشنا نمیشود. عکاسی پیشکش، عکس دیدن را هم - که در دنیای امروز کمتر از سواد خواندن و نوشتن نیست - یاد نمیگیرد.
عکاسی را همچنین از این جهت که سرسختانه در مقابل فراموشی، دروغگویی و پنهانکاری مقاومت کرده، باید معجزه قرن شمرد.